თბილისის თავისუფალი ვალდორფის სკოლა: 30 წელი თავისუფალი განათლების სამსახურში (SEO: ვალდორფის სკოლა, თბილისი, თავისუფალი განათლება, ალტერნატიული განათლება, რუდოლფ შტაინერი)
თბილისის თავისუფალ ვალდორფის სკოლას 30 წელი შეუსრულდა. სკოლა, რომელსაც დირექტორის ნაცვლად სასწავლო პროცესის კოორდინატორი, მოსწავლეები და მშობლები მართავენ და სადაც სწავლა ხელის ჩამორთმევითა და ურთიერთპატივისცემით იწყება, მსოფლიოს მასშტაბით არსებული ვალდორფის პედაგოგიკაზე დაფუძნებული ათასობით სკოლიდან ერთ-ერთია. როგორი ისტორია აქვს ვალდორფის სკოლას საქართველოში და რატომ იზრდება წლიდან წლამდე ინტერესი განათლების ამ ალტერნატიული მოდელისადმი?
30 წელი პატივისცემითა და თავისუფლებით სავსე განათლებისთვის
უკვე 30 წელია თბილისის თავისუფალ ვალდორფის სკოლაში სწავლა დილის 9 საათზე ხელის ჩამორთმევითა და ერთმანეთისთვის გაღიმებით იწყება. ეს მარტივი ჟესტი მოსწავლესა და მასწავლებელს შორის ურთიერთპატივისცემას გამოხატავს. ურთიერთპატივისცემა და პიროვნული ღირსების გააზრება ვალდორფის პედაგოგიკის ქვაკუთხედია, რომელიც 100 წლის წინაც ისევე აქტუალური იყო, როგორც დღეს. პირველი ვალდორფის სკოლა გერმანიაში 1919 წელს, პირველი მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ გაიხსნა. რუდოლფ შტაინერის ანთროპოსოფიულ მოძღვრებაზე დამყარებული პედაგოგიკა დღემდე ინარჩუნებს აქტუალობას.
ვალდორფის სკოლები სპონტანურად, კონკრეტული ადამიანების ინიციატივით იქმნება. ისინი ყოველთვის წარმოიშობა სამოქალაქო აქტიურობის შედეგად, – ამბობს საარლანდის ვალდორფის სკოლის პედაგოგი მათიას ვალენტინი, რომელიც 1994-დან 2005 წლამდე თბილისში ცხოვრობდა და გასულ კვირას კვლავ ეწვია თბილისის ვალდორფის სკოლას.
ვალდორფის პედაგოგიკის არსი: თავისუფალი პიროვნების ჩამოყალიბება
მათიას ვალენტინი: „ვალდორფის პედაგოგიკის მთავარი მისია თავისუფალი პიროვნების ჩამოყალიბება და ხელშეწყობაა. საქმე ეხება არა მხოლოდ კოგნიტური უნარების განვითარებას, არამედ უამრავი პიროვნული თვისების გამოღვიძებასა და მასზე სისტემატურ მუშაობას. ამის დასტურია მსოფლიოში არსებული ათასობით ვალდორფის სკოლა.“
1994 წელს თბილისში, სწორედ პიროვნული ინიციატივით, დაიბადა თავისუფალი ვალდორფის სკოლა – თავდაპირველად კერძო სახლში, შემდეგ საბავშვო ბაღის შენობაში. მოგვიანებით, განათლების სამინისტროს ავტორიზაციისა და გერმანელი მეგობრების დახმარებით, სკოლამ სრულფასოვანი ფორმა მიიღო.
ბრძოლა თავისუფლებისთვის: კულტურა და განათლება
ლევან ხელაია, ერთ-ერთი ინიციატორი, იხსენებს 90-იან წლებს, როდესაც რთული სოციალური და პოლიტიკური ვითარების ფონზე ადამიანთა ჯგუფს სკოლის გახსნის იდეა გაუჩნდა: „მაშინ ეს იყო ბრძოლა თავისუფლებისთვის, რომელსაც ორი მხარე აქვს: პოლიტიკური ბრძოლა და ბრძოლა თავისუფლებისთვის და ადამიანობის შენარჩუნებისთვის, რაც კულტურასა და განათლებას ეხება. თუ საბავშვო ბაღით არ დაიწყე და სკოლით არ გააგრძელე, პოლიტიკა ვერაფერს იზამს.“
ვალდორფის სკოლის მიზანია, აღზარდოს ცვლილებებისთვის მზად მყოფი ადამიანი, – ამბობს თავისუფალი ვალდორფის სკოლის სასწავლო პროცესის კოორდინატორი მანანა ჯავაშვილი: „მნიშვნელოვანია ნებისყოფიანი, უნარიანი და ცვლილებების სურვილის მქონე ადამიანების არსებობა. ჩვენ ვცდილობთ, რომ ადამიანები იყვნენ ქმედითები, თავდაჯერებულები. ჩვენი კურსდამთავრებულები სწორედ თავდაჯერებულობით, საკუთარი ძალების რწმენითა და საქმის კეთების უნარით გამოირჩევიან.“
მანანა ჯავაშვილი: „ადამიანის განვითარების საფეხურები, პრინციპში, იგივეა, რაც 100 წლის წინ იყო. ბავშვისადმი მშობლისა და მასწავლებლის სწორი მიდგომა, ზრუნვა – ეს უცვლელი ღირებულებებია. თუმცა, საზოგადოების განვითარებას ვითვალისწინებთ. მაგალითად, 100 წლის წინ სკოლის პროგრამაში საბეჭდ მანქანაზე ბეჭდვა იყო, ახლა კომპიუტერის საათები გვაქვს.“
განსხვავებული მიდგომა: ხელნაკეთი სახელმძღვანელოები და ინდივიდუალური მიდგომა
ვალდორფის სკოლა ბევრი რამით განსხვავდება სხვა საჯარო სკოლებისგან. ამას სკოლის საიუბილეო გამოფენაც მოწმობს, სადაც წარმოდგენილია ხელნაკეთი ნივთები, წიგნები და ინსტრუმენტები. მეთორმეტეკლასელი ანა ლელაძე ამბობს: „ჩვენ სკოლაში სახელმძღვანელოებით არ ვსწავლობთ. ჩვენ თვითონ ვქმნით სახელმძღვანელოებს. ასოების სწავლა ნახატებით იწყება, წიგნები კი მე-9 კლასამდე არ გვაქვს. ვალდორფის პედაგოგიკა არ ცდილობს ფაქტობრივი ცოდნის ჩატენვას ბავშვების ტვინში. შედეგად, ჩვენ არავისზე ნაკლები ცოდნა არ გვაქვს, თან კრიტიკული აზროვნება და თვითშემეცნება გაცილებით მაღალ დონეზეა. ჩვენ აღგვიქვამენ ნამდვილ ინდივიდებად. პირველ კლასში შესვლისას მასწავლებელი ხელს გვართმევს.“
მიუხედავად იმისა, რომ სკოლას განათლების სამინისტროს ავტორიზაცია აქვს, ის ინარჩუნებს ალტერნატიული განათლების მეთოდოლოგიას.
მშობელი გიორგი ბუჯიაშვილი განმარტავს, რატომ უნდა აირჩიოს მშობელმა ვალდორფის სკოლა: „საჭიროა ნდობა პედაგოგიკისადმი ან სხვისი რეკომენდაციის გათვალისწინება. უცნაურ მეთოდებს უნდა ენდო და შედეგი ნამდვილად დადგება, რადგან აქ ბავშვებს უყალიბებენ უნარ-ჩვევებს, რომლებიც მათ ცხოვრებაში მყარად დგომის საშუალებას აძლევს.“