შეტევები ყავარჯნებით – რა ხდება რუსეთის ჯარში?

დაშავებულ და სამსახურისთვის უვარგის მობილიზებულებს გაგზავნიან შტურმის რაზმებში სათანადო სამედიცინო გამოკვლევისა და მკურნალობის გარეშე.

ნოემბრის ბოლოს რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ შესთავაზა არმიაში გაწვევის დროს სამედიცინო შემოწმების წესის შეცვლა და „სამხედრო ოპერაციის გამოცდილების გათვალისწინებით“ კრიტერიუმებიდან ამოიღოს დაავადებები, „რომლებიც არსებით გავლენას არ ახდენენ სამხედრო სამსახურის მოვალეობების შესრულების უნარზე“. თუმცა, უცნობია, როგორ შეიცვლება შერჩევის კრიტერიუმები. თავდაცვის სამინისტრომ საჭიროდ არ მიიჩნია თავად პროექტის ტექსტის გამოქვეყნება.

ამავდროულად, უკვე შეინიშნება ტენდენცია, რომ არმიაში ვარგისად ცნობენ სამხედრო მოქმედებებში აშკარად დაშავებულ ჯარისკაცებსაც — მათგან ქმნიან „ინვალიდთა“ პოლკებს. როგორც „მნიშვნელოვან ისტორიებს“ ჯარისკაცების ნათესავებმა უამბეს, რუსეთის მობილიზებულებს, რომლებიც დაზიანებებისა და დაავადებების შემდეგ ეგრეთ წოდებულ გამოჯანმრთელების პოლკებში აგზავნიან, კვლავ ფრონტზე აბრუნებენ შტურმულ ქვედანაყოფებში, ისე, რომ არ გადიან სამხედრო-სამედიცინო კომისიას და კვალიფიციურ სამედიცინო დახმარებას.

„შტურმი ყავარჯნებით“

ირინას ქმარი, მოსკოვის ოლქის 49 წლის მკვიდრი მიხაილი (სტატიის გმირების სახელები უსაფრთხოების მიზეზების გამო შეცვლილია), უკრაინაში ომში მოხვდა გასული წლის ოქტომბერში. მიხაილი 30 წელზე მეტი ხნის წინ მსახურობდა როგორც სავალდებულო ჯარისკაცი და მობილიზაციის დაწყების შემდეგ მიიღო უწყება „სამხედრო შეკრებებზე“ გამოძახების შესახებ. მიხაილი დარწმუნებული იყო, რომ ომში ვერ მოხვდებოდა, რადგან ასაკით არ აკმაყოფილებდა მოთხოვნებს, ხოლო მისი თქმით, ნაწილში დაჰპირდნენ, რომ მხოლოდ ორი თვით გააგზავნიდნენ უნარების განახლების მიზნით.

„როგორ აღმოჩნდა იქ [ომში], თვითონაც ვერ მიხვდა. იგი ბელგოროდში მიიყვანეს, ჩასვეს КамАЗ-ში და წაიყვანეს. გაქცევის შესაძლებლობა აღარ იყო — უკანვე სამხედრო პოლიციის კორდონები იდგა. შედეგად, უკვე 7 ოქტომბერს „ლენტას მიღმა“ იყო. როგორც ყველანი, ისიც იქ იყო საჭმლის, ტანსაცმლის გარეშე, იმაში, რაც ღმერთმა გაუგზავნა. იკვებებოდა კაკლებით. 2023 წლის აპრილში დაჭრეს: ისინი ოთხნი მეგობარს საკაცეზე მიათრევდნენ, როცა დრონმა მათზე ВОГ [გრანატომეტის მუხტი] ჩამოაგდო. მიღებული ჰქონდა გამჭოლი ნამსხვრევი ჭრილობა, ძვლის გავლით. დაზიანდა მყესები, მენისკები და ძვალი. ფეხში არსებული ჭრილობა ყოველ თვეს იზრდება, მიმდინარეობს ანთებითი პროცესი,“ — ჰყვება მიხაილის ცოლი.

„მნიშვნელოვანი ისტორიების“ განკარგულებაშია დამოუკიდებელი სამედიცინო გამოკვლევების შედეგები, რომლებიც დამცველის დაზიანებების ხასიათს ადასტურებს.

დაჭრის შემდეგ მიხაილი მოსკოვის ოლქის ნარო-ფომინსკში, მეოთხე გვარდიის ტანკური კანტემიროვსკის დივიზიის ბაზაზე გადაიყვანეს და ეგრეთ წოდებულ გამოჯანმრთელების პოლკში გაამწესეს. მსგავსი ქვედანაყოფები დაჭრილი სამხედროებისთვის ამ ომის პერიოდში, როგორც დიდ სამამულო ომის დროს, რუსეთის სხვადასხვა სამხედრო ოლქების ნაწილებზე იქმნება.

დაჭრის მიუხედავად, მიხაილს სათანადო სამედიცინო დახმარება არ გაუწიეს, მიუხედავად იმისა, რომ ფეხში დიდი ჭრილობა ჰქონდა. „სანამ სამხედრო-სამედიცინო კომისიას (ВВК) გაივლიდა, პოდოლსკში ექიმებთან გაგზავნეს. იქ, გასულ ორშაბათს, ტრავმატოლოგმა ვლადიმირ ოქსიომმა, სურათების გაცნობის გარეშე, მას ვარგისობის კატეგორია „ბ“ მიანიჭა და აღნიშნა, რომ „შეზღუდვებით შეუძლია СВО-ზე წასვლა,“ რადგან დაჭრიდან უკვე ნახევარი წელი იყო გასული,“ — ჰყვება ირინა. სამხედრო ჰოსპიტლის ექიმი ოქსიომი „მნიშვნელოვანი ისტორიების“ ჟურნალისტის ზარებსა და შეტყობინებებს არ პასუხობდა.

მიხაილის ცოლის თქმით, სამედიცინო პერსონალი ნაწილში გაოცებული დარჩა, რომ მყესებისა და ძვლის დაზიანების შემდეგ ასეთი კატეგორია მიანიჭეს და ისევ პოდოლსკის სამხედრო ჰოსპიტალში გაგზავნეს. „იქ იგივე ექიმმა უკვე ხუთშაბათს ვარგისობის კატეგორია „ა“ მიანიჭა. ახლა ჩემოდნებით ველოდებით მის ფრონტზე გაგზავნას,“ — ამბობს მობილიზებულის ნათესავი.

დაშავებული მიხაილი მხოლოდ ჯოხის დახმარებით გადაადგილდება, მაგრამ მას მაინც შტურმულ ბრიგადაში უნდა გააგზავნონ. ჯერჯერობით გაურკვეველია, მიეკუთვნება თუ არა ეს ქვედანაყოფი პატიმრებისთვის განკუთვნილ „შტორმ Z“-ს ან სხვა დანაყოფს. „პოლკში უკვე ცრემლებს შერეულ სიცილს ამტყდარან — რა შტურმი ჯოხებითა და ყავარჯნებით?“ — აგრძელებს ირინა. „ინვალიდთა პოლკის“ ჯარისკაცებისთვის ფრონტზე გაგზავნის ზუსტ თარიღს არ აწვდიან. უბრალოდ ყოველდღიურად დადიან ყაზარმებში სიებით და სახელებს ასახელებენ: „შენ, შენ, შენ და შენ,“ — ბიჭები გულშემკვრელად უსმენენ, ვის სახელს დაასახელებენ იმ დღეს.

ფრონტზე მიხაილმა კბილებიც დაკარგა, მაგრამ, მისი ცოლის თქმით, ეს საკითხი ექიმებსა და სარდლობას ყველაზე ნაკლებად აღელვებს.

„მას კბილების ნაცვლად მხოლოდ ხუთი ნატეხი დარჩა, მაგრამ ბლენდერს იქ ვერ წაიღებ. კითხვაზე, როგორ უნდა ჭამოს იქ [ფრონტზე], ნაწილში უპასუხეს: „არაუშავს, тушенка [დაკონსერვებული ხორცი] რბილია,“ — ჰყვება ირინა. — 14 თვეში ჩემი სიმპათიური და ძლიერი ქმარი ბებერ, ავადმყოფ ბაბუად გადაიქცა. დაპატარავდა, გაშავდა და კბილები დაკარგა. მათ უბრალოდ გაანადგურეს ადამიანი, როგორც მე, მისი ცოლი.“

თავად ირინა ინვალიდია — მოზარდობის ასაკში ფეხი დაკარგა. მაგრამ ეს ფაქტიც კი არ აღმოჩნდა საკმარისი მისი ქმრის სახლში დასაბრუნებლად: „ის ჩემი საყრდენია, ერთადერთი ახლობელია, ვინც ჩემზე ზრუნავს. ახლა მე ყველაფერში დავრჩი. ხელისუფლება მეუბნება, რომ შვილი მყავს. მაგრამ შვილი ზრდასრულია, დაოჯახებულია, დედასთან ვერ დარჩება, თავისი ოჯახი აქვს. მე მესამე ჯგუფის ინვალიდი ვარ, ფეხის გარეშე „ჯანმრთელ და მუშახელად“ ვითვლები. აი, ეს არის რუსეთი — უნდა გახდე პირველი ჯგუფის ინვალიდი, ანუ „ბოსტნეული,“ რომ ქმარი დამიბრუნონ.“

ირინას თქმით, გამოჯანმრთელების პოლკში ფრონტზე გაგზავნის მოლოდინში რამდენიმე ასეული ჯარისკაცია: „იქიდან ყოველდღიურად უკან СВО-ზე აგზავნიან „დაშავებულებს“ [ასე უწოდებენ დაჭრილ და ავადმყოფ ჯარისკაცებს არმიის ჟარგონზე — რედ. შენიშვნა] — კოჭლებს, ცალთვალებს, კბილების გარეშე. მათი მკურნალობა არავის შეუძლია. უბრალოდ, ერთადერთი მიზანი აქვთ — გაანადგურონ ის, ვინც ჯერ ცოცხალია.“

2023 წლის თებერვალში რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განმარტა, რომ გამოჯანმრთელების პოლკიდან შვებულების უფლება ექნებათ მხოლოდ იმ დაჭრილ და ავადმყოფ ჯარისკაცებს, რომლებიც „გ“ კატეგორიას მიიღებენ. შვებულების შემდეგ მათ კვლავ მოუწევთ კომისიის გავლა და, შესაძლოა, ფრონტზე დაბრუნება. ივნისში ამ წესების მიხედვით თავდაცვის სამინისტროს ჰოსპიტლიდან ფრონტზე დააბრუნეს მობილიზებული ოფიცერი, რომელსაც ნამსხვრევი გულთან ახლოს ჰქონდა. ამის შესახებ გამოცემა „29.ru“ იუწყებოდა. ნოემბერში ხანტი-მანსიის ავტონომიური ოლქის ომბუდსმენმა, ნატალია სტრებკოვამ, სიამაყით აღნიშნა, რომ მან დაეხმარა გამოჯანმრთელების პოლკში მყოფ ჯარისკაცს, ფრონტზე დაბრუნებამდე მკურნალობა გაეგრძელებინა. მობილიზებულთა თემების მომხმარებლები „ВКонтакте“-ზე მკურნალობის მიღების იმედს დაკარგულებად მიიჩნევენ: „იქიდან უკვე სახლში დაბრუნების შანსი მცირეა. სწრაფად გაატარებენ ВВК-ს და უკან გაგაგზავნიან,“ „თუ კანტემიროვკაში მოხვდი, შენი საქმე დასრულებულია,“ — აცხადებენ ისინი.

„სამი თითი მოაწყვიტა. მითხრეს, რომ ისწავლო სროლა მეორე ხელით“
მსგავსი სიტუაცია შეემთხვა ალექსანდრას ქმარს, 44 წლის ტანკისტ ოლეგს. ის მობილიზაციის შედეგად ფრონტზე მოხვდა, მიუხედავად იმისა, რომ ასაკის, „ბ“ კატეგორიის და წყლულის გამო არ მოელოდა ჯარში გაწვევას. „სამხედრო კომისარიატში არ მოუსმინეს, ვარგისობის კატეგორია მიანიჭეს და უფროსი მექანიკოს-მძღოლის პოზიციაზე გაგზავნეს. გვითხრეს, რომ მას წყლული არ ჰქონდა, რადგან ЕМИАС სისტემაში დაავადება დაფიქსირებული არ იყო,“ — ჰყვება ალექსანდრა გამოცემა „მნიშვნელოვან ისტორიებთან“ საუბარში.

ალექსანდრამ ქმარს დაჰპირდა, რომ ომიდან გამოიყვანდა. როცა ზაფხულში ოლეგს შვებულება მისცეს, ალექსანდრამ ის სამოქალაქო ექიმებთან წაიყვანა — მათ წყლული და ეროზიები დაადასტურეს. ამის შემდეგ სარდლობამ ოლეგის რაპორტი მიიღო ВВК-ის გავლაზე. მობილიზებული კვლავ კანტემიროვის დივიზიის გამოჯანმრთელების პოლკში აღმოჩნდა. „სამი თვის განმავლობაში არავის უმკურნალებია, ბოლოს კი დაწერეს, რომ მას ჰქონია გასტრიტის მსუბუქი ფორმა და წყლულების ნაიარევები საოცრად გაქრა. მას „ბ“ კატეგორია მიანიჭეს და ფრონტზე გასაგზავნად მოამზადეს,“ — ჰყვება ალექსანდრა.

ოლეგი გამგზავრებამდე მიამაგრეს სამხედრო ნაწილ 58198-ს კალინინეცში, მოსკოვის ოლქში (1-ლი გვარდიული სატანკო პოლკი). ნოემბრის ბოლოს, როდესაც მობილიზებულს თავად უნდა გამგზავრებულიყო ომში პაველეცკის სადგურიდან, მას დაურეკა თანამსახურმა, ყვება მეომრის მეუღლე: “მან [თანამსახურმა] ჩავიდა დივიზიაში და გაარკვია, რომ ფაქტობრივად არანაირი გადაყვანა არ ყოფილა, ხოლო სამივლინებო მოწმობები სამხედრო ნაწილ 58198-დან, სადაც ისინი არც კი ირიცხებიან, გამოდის, რომ ყალბია. ამის შემდეგ მე და ჩემმა მეუღლემ დავრეკეთ შტაბში და მოვითხოვეთ ბრძანების ამონაწერი სხვა სამხედრო ნაწილში გადაყვანის შესახებ. მეთაურმა თქვა: “ვინ ხარ შენ ისეთი, რომ ასეთ კითხვებს მისვამ?”

საბრძოლო მოქმედებების ზონაში გაირკვა, რომ მობილიზებული პირი სარეაბილიტაციო პოლკის შემდეგ გაანაწილეს შტურმის ქვედანაყოფში, სადაც პატიმრები მსახურობენ. ალექსანდრას თქმით, ისინი “ლნრ”-ში გადაიყვანეს, და ამ დღეებში დასაბანად წაიყვანეს, გადასცეს დაჟანგული იარაღი და ძველი აღჭურვილობა და დაჰპირდნენ, რომ უახლოეს მომავალში შტურმზე გაგზავნიან. სად – უცნობია.

“მის გარდა იქ არიან უამრავი მობილიზებული, რომლებიც გამოწერეს 371-ე პოლკიდან [სარეაბილიტაციო], რომლებსაც დანიშნული ჰქონდათ ოპერაციები, სახსრების გამოცვლა და სამხედრო-საექიმო კომისია. ისინი უბრალოდ გამოწერეს და ფრონტზე გაგზავნეს შტურმის ქვედანაყოფში პატიმრებთან ერთად ყალბი დოკუმენტებით“, – ამბობს ალექსანდრა. მისი შეფასებით, ნარო-ფომინსკის სარეაბილიტაციო პოლკში 700-დან 1000-მდე ადამიანია, ძირითადად მოსკოველები, ოლქის მცხოვრებლები, ასევე მებრძოლები ტულიდან, იაროსლავლიდან და დედაქალაქთან ახლოს მდებარე სხვა რეგიონებიდან. მათაც, სათანადო კომისიის გავლის გარეშე, შეიძლება ფრონტზე დააბრუნონ.

“იქ [ნარო-ფომინსკში] იწვა ახალგაზრდა კაცი, რომელსაც მარჯვენა ხელზე სამი თითი ჰქონდა მოწყვეტილი – ცერი, საჩვენებელი და შუა. ისიც დააბრუნეს ფრონტზე “ბ” კატეგორიით და უთხრეს გადამზადებულიყო [სხვა ხელით სროლაზე]”, – ამბობს ჩვენი რესპონდენტი.

“ჩვენ ბრძანება გვაქვს. და ის, რომ იქ ნაწლავები გარეთაა…”

პეტერბურგში, სამხედრო მოსამსახურეების ნათესავების თქმით, ექიმები პირდაპირ აღიარებენ, რომ მათ ნაბრძანები აქვთ დასახიჩრებული მებრძოლების ფრონტზე დაბრუნება. არხანგელსკის ოლქიდან 36 წლის კონტრაქტორი ანდრეი სამკურნალოდ პეტერბურგის სამხედრო-სამედიცინო აკადემიაში (სსა) მოხვდა მას შემდეგ, რაც სექტემბერში ბახმუტთან დაიჭრა, უთხრა “მნიშვნელოვან ისტორიებს” სამხედრო მოსამსახურის დედამ ნატალიამ. ტყვიამ შარდის ბუშტი გაუხვრიტა, მუცლის შიდა ორგანოები და მენჯის არე ნამსხვრევებით დაზიანდა.

ანდრეიმ სსა-ში სამ თვეზე მეტი გაატარა და 10 ოპერაცია გადაიტანა. სამი მათგანი – შარდის ბუშტზე, რომლის კედლებიც მუდმივად სკდებოდა. დედის თქმით, რეაბილიტაციის დროს ექიმები აფრთხილებდნენ, რომ შვილს, სავარაუდოდ, ინვალიდობას მიანიჭებდნენ და მამაკაცს ურჩევდნენ ორ კილოგრამზე მეტი დატვირთვა არ აეღო.

ნოემბრის შუა რიცხვებში ანდრეიმ დაიწყო სამხედრო-სამედიცინო კომისიისთვის მზადება და საავადმყოფოში სამედიცინო ჩანაწერების რვეულის შევსება, ექიმებისგან წინასწარი დასკვნების შეგროვებით ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ.

“თვეც არ იყო გასული [ბოლო ოპერაციიდან], როდესაც უროლოგმა უცებ მას “A” კატეგორია დაუწერა, – ყვება ქალი. – ამბობს: “ჩვენ ბრძანება გვაქვს”. და ის, რომ იქ ყველა ნაწლავი, ფაქტობრივად, გარეთაა, ეს არ ითვლება? იქ მხოლოდ გაცივებაც საკმარისია და მორჩა… ის ექიმისგან გამოვიდა, მირეკავდა და ლამის ტიროდა: დედა, ეშმაკმა დალახვროს, როგორ შეიძლება?! მე, ამბობს, აქ ვცადე ავტობუსის უკან გავრბენილიყავი, ხუთი ნაბიჯი გადავდგი და მოვიკაკვე. იქ ხომ სანგრების გათხრაა საჭირო…”

დედის თქმით, ერთადერთი ანალიზი, რომელიც მამაკაცს კლინიკაში დაუნიშნეს სამხედრო-სამედიცინო კომისიამდე – იყო სისხლის აღება თითიდან. მას შემდეგ რაც სამხედრო მოსამსახურემ თავად მოითხოვა კომპიუტერული ტომოგრაფიის გაკეთება, სურათმა აჩვენა მის მენჯის არეში და ფეხში ნამსხვრევების არსებობა.

“ქირურგმა მაშინ დაუწერა კატეგორია “B” (შეზღუდულად ვარგისი), მაგრამ უთხრა: მაინც გაგგზავნიან, მაგრამ შეიძლება ზურგის მხარეს”, – ამბობს დედა.

ამჟამად სამხედრო პირი დადის ბანდაჟით და მუდმივად იღებს ტკივილგამაყუჩებელ პრეპარატებს. ექვსი თვის შემდეგ სამხედრო მოსამსახურეს დანიშნული აქვს კიდევ ერთი ოპერაცია პოსტოპერაციული თიაქრის მოსაშორებლად და ბადის დასაყენებლად. სამედიცინო კომისიამ საბოლოო გადაწყვეტილება მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ მომავალ კვირაში უნდა მიიღოს.

“ინვალიდური” ბრიგადების პოტენციური მებრძოლები ფრონტზე სხვადასხვა გზით გაიგზავნენ – საკუთარი ნებით ან სახელმწიფოს ნდობით, რომელმაც ისინი მოატყუა. დაჭრის და შტურმის რაზმებში გაგზავნის მცდელობის შემდეგ, არც მათ და არც მათ ნათესავებს, როგორც ჩანს, არ აქვთ ილუზიები უკრაინაში ომის მიზნებისა და რუსეთის ხელისუფლების განზრახვების შესახებ. “თუ ის იქ არ გამოჩნდებოდა და მეც არ გამოვჩნდებოდი, ის უკვე დიდი ხანია “წინა ხაზზე” იქნებოდა. იმის მიხედვით, თუ როგორ ექცევიან მას ექიმები, ვფიქრობ, მათ იქ არ დატოვებენ მშვიდად და ყველას უკან ფრონტზე გაგზავნიან. შვილს ვუთხარი, რომ თქვენგან თვითმკვლელთა ბატალიონი შექმნეს: დაჭრეს, მოარჩინეს და ისევ გაგზავნეს, სანამ ხელ-ფეხს არ მოგაჭრიან და მხოლოდ მაშინ დაგტოვებენ მშვიდად,” – ამბობს ნატალია, არხანგელსკის ოლქის კონტრაქტიორის დედა.

მარტო დარჩენილ ირინას, მობილიზებული ჯარისკაცის ცოლს მოტეხილი ფეხით, არ შეუძლია პასუხები იპოვოს არც ხელისუფლებისგან, არც საზოგადოებისგან: “რისთვის არის ეს ყველაფერი? რომ ჩვენ არ შემოგვიტიონ? რომ მშვიდად გვძინავს? ეს ყველაფერი წყალში ჩაყრილია. დეპუტატები გვიწოდებენ ციპსოშნიკებს [უკრაინის სპეციალური ოპერაციების ძალების ინფორმაციულ-ფსიქოლოგიური ოპერაციების ცენტრი] და სამშობლოს მოღალატეებს იმის გამო, რომ გვინდა ბიჭების სახლში დაბრუნება. თითქოს გამარჯვება არ გვინდა. ყველგან გვავიწროებენ. და როგორ უნდა იცხოვრო ამ საზოგადოებაში? ხალხი დადის და დაგვცინის: “რას წუწუნებთ, დიდ ფულს გიხდიანთ!” გვჩაგრავენ. გამოვდივარ სადარბაზოდან, ვიყურები გარშემო, რომ არავინ შემხვდეს, გავრბივარ მანქანამდე, მაღაზიაში და უკან ჩემს სოროში.”

ალექსანდრა, ტანკისტის ცოლი, რომელიც მალე შეიძლება შტურმზე გაგზავნონ, პირიქით, თანამოაზრეები იპოვა ქმრის დაბრუნების მცდელობაში: “დავიწყე მისთვის ბრძოლა და მივხვდი, რომ ჩვენნაირები ძალიან ბევრი ვართ. ძალიან-ძალიან ბევრი.”

“ნეტავ მოვესწროთ… არა გამარჯვებას, მის 50 წლის იუბილეს,” – წუხს 49 წლის მებრძოლის მიხეილის ცოლი, ირინა. “რა გამარჯვება, ყველამ უკვე იცის, რითი მთავრდება ასეთი თამაშები. ყველა ბიჭი ერთხმად ამბობს, რომ სახელმწიფომ უღალატა მათ.”